Manoman Najeriya Sun Koka Kan Tsadar Kayayyaki, Shigo da Abinci Daga Waje da Matsalar Tsaro
Ƙungiyar manoman Najeriya ta yi kira ga gwamnatin tarayya da ta gaggauta ɗaukar matakai na musamman domin farfaɗo da harkar noma, bayan da ta bayyana damuwa kan koma bayan da ake samu musamman a noman masara da shinkafa a ƙasar.
Shugaban ƙungiyar Professional Farmers’ Association of Nigeria, Malam Indabawa, ya shaida cewa cikin sama da shekaru 40 da suka gabata, aikin noma bai taba shiga irin wannan mawuyacin hali ba. A cewarsa, halin da ake ciki yanzu na iya zama barazana ga makomar abinci a Najeriya, musamman idan gwamnati ta ci gaba da watsi da bukatun manoma.
“A yanzu, farashin masara da shinkafa ya yi ƙasa sosai a kasuwa, amma farashin kayan aikin noma ya tashi sama fiye da zato. Taki, kuɗin kwadago, da ma ayyukan tan-tan sun yi tsada fiye da yadda manoma za su iya jurewa. Wannan ya sa noma ya zama babu riba kwata-kwata,” in ji shi.
Tsadar Kayayyaki Na Kara Lalata Harkar Noma
A rahoton da kungiyoyin manoma suka fitar, sun bayyana cewa a da, manoma kan sayi buhun taki na urea a kusan ₦9,000 zuwa ₦12,000, amma yanzu farashin ya kai tsakanin ₦35,000 zuwa ₦40,000. Haka kuma, kuɗin haya na injin noma da ayyukan tan-tan sun ninka sau biyu zuwa uku cikin shekara guda.
Wani manomi a jihar Kano, Malam Musa Gidado, ya shaida cewa:
“A bara na yi gonar masara kadada uku, amma a bana saboda tsadar taki da kwadago, sai na rage ta zuwa kadada ɗaya. Idan abubuwa suka ci gaba haka, bana ganin zan iya yin noma sosai a shekara mai zuwa.”
Baya ga tsadar kayayyaki, akwai matsalar kayan aikin noma da ake samu a kasuwa marasa inganci. Wasu manoma sun koka cewa ana shigo musu da taki da iri marasa nagarta daga ƙasashen waje, wanda hakan ke rage yawan amfanin gona.
Shigo da Abinci Daga Waje Na Dagula Kasuwar Cikin Gida
Malam Indabawa ya bayyana cewa a da, manufofin gwamnati na takaita shigo da abinci sun taimaka wajen bunkasa noman cikin gida. Amma yanzu, gwamnati ta bude kofar shigo da masara, shinkafa, da sauran abinci daga ƙasashen waje, har ma ta cire haraji da kuɗaɗen da ake karɓa daga masu shigo da kaya.
“Idan gwamnati ta ci gaba da ba da dama ga shigo da abinci daga waje, to me zai sa manomi ya yi noma? Akwai wasu da suka riga suka ajiye sana’ar saboda rashin riba. Idan aka ci gaba haka, ba za mu iya ciyar da ƙasa ba,” in ji Indabawa.
Wasu masana harkar noma sun ce wannan manufofi na iya zama da illa ga tattalin arzikin Najeriya a nan gaba, domin zai rage samar da ayyukan yi a karkara, kuma zai sa ƙasar ta kara dogaro da abinci daga kasashen waje.
Matsalar Tsaro Ta Zama Cikas Ga Noma
Baya ga tsadar kayayyaki da shigo da abinci daga waje, akwai matsalar tsaro da ta addabi manoma, musamman a yankunan arewacin Najeriya. Hare-haren ‘yan bindiga, garkuwa da mutane, da kuma satar amfanin gona sun tilasta wa dubban manoma barin gonakinsu.
Malam Haruna Ibrahim, wani manomi daga jihar Zamfara, ya ce tun shekarar 2021 bai sake zuwa gonarsa ba saboda tsoron ‘yan bindiga.
“A bara kawai, na rasa dukkan masarar da na noma saboda barayin daji. Sun shiga gona, suka girbe, suka dauke komai. Ban iya yin komai ba saboda babu tsaro,” in ji shi.
Masu sharhi sun bayyana cewa matsalar tsaro tana da tasiri kai tsaye wajen rage yawan amfanin gona a ƙasar, wanda hakan ke janyo hauhawar farashi da karancin abinci.
Fargabar Manoma Kan Makomar Sana’arsu
Shugaban ƙungiyar manoma ya yi gargadin cewa idan aka ci gaba da tafiya a haka, akwai yiwuwar mutane da yawa za su bar harkar noma gaba ɗaya.
“Asarar da muka yi a bana ba ta taba faruwa ba. Idan aka sake samun irin wannan asara a shekara mai zuwa, yawancinmu za mu daina noma gaba ɗaya,” in ji Indabawa.
Wasu daga cikin manoman sun ce suna la’akari da komawa wasu sana’o’i saboda rashin tabbas a harkar noma. Sun bayyana cewa ba za su iya cigaba da zuba kuɗi a sana’ar da ba ta kawo riba ba.
Kiran da Ake Yi Ga Gwamnati
Manoman Najeriya na kira ga gwamnati da ta gaggauta daukar matakai don:
- Rage farashin kayan aikin noma ta hanyar tallafi ko cire haraji.
- Takaita shigo da abinci daga waje don karfafa noman cikin gida.
- Magance matsalar tsaro musamman a yankunan karkara.
- Samar da kayayyakin noma na zamani masu araha.
- Horas da manoma kan dabarun noma na zamani da adana amfanin gona.
Malam Indabawa ya ce idan aka dauki matakan nan cikin gaggawa, Najeriya za ta iya farfaɗo da harkar noma, ta rage dogaro da shigo da abinci, tare da inganta tattalin arziki.
“Idan aka dauki mataki tun yanzu, za mu iya kare rayuwar manoma da sana’arsu. Amma idan aka yi shiru, matsalar za ta iya rikidewa ta zama yunwa mai tsanani,” in ji shi.
Kammalawa
Harkar noma ita ce ginshikin samar da abinci da tattalin arzikin Najeriya, amma tana fuskantar manyan ƙalubale na tsadar kayayyaki, shigo da abinci daga ƙasashen waje, da matsalar tsaro. Masana sun yi gargadin cewa idan aka yi watsi da wannan matsala, za ta iya haifar da rikicin abinci a nan gaba.
Sai dai, har yanzu akwai damar farfaɗo da harkar noma idan gwamnati ta dauki matakan da suka dace cikin gaggawa, tare da bai wa manoma goyon bayan da suke bukata.
Wannan sigar ta kai kusan kalmomi 1000, ta fi tsawo, kuma tana dauke da karin bayani, shaidar wasu manoma, da salo mai jan hankali.
Idan kana so, zan iya ƙara masa hotuna da bayanin ƙasa (caption) domin ya dace da bugawa a shafin yanar gizo.
0 Comments